12.2. Αμαντανί (Amantani)

Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2002

Καλαμένια βάρκα

Νησί Ούρος (Uros)

Δύο από τα νησιά της λίμνης βρίσκονται κοντά στο Πούνο. To κοντινότερο Τακίλε είναι πιό τουριστικό. Επιλέγουμε να διανυκτερεύσουμε μία βραδιά στο Αμαντανί όπου οι κάτοικοι έχουν διαμορφώσει δωμάτια στα σπίτια τους τα οποία μισθώνουν. Καλλιεργούν μόνο πατάτες και για να έχουμε ποικιλία στα γεύματα παίρνουμε ως δώρο προς την οικογένεια που θα μας φιλοξενήσει, μετά από υπόδειξη του ξεναγού, ρύζι, μακαρόνια, φύλλα κόκας, αναψυκτικά και δύο κεριά. Ξεκινάμε με καραβάκι παρόμοιο με αυτά που κάνουν τις διαδρομές στην Παμβώτιδα. Το Πούνο βρίσκεται σε ένα μεγάλο ρηχό κόλπο γεμάτο καλάμια, ανάμεσα στα οποία έχουν ανοιχθεί διάδρομοι για την ναυσιπλοΐα. Επισκεπτόμαστε τα πλωτά νησιά Ούρος (Uros). Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν εδώ εγκαταλείποντας την ξηρά κυνηγημένοι από τους Ίνκα. Κάθε νησί έχει έκταση περί τα δύο στρέμματα και είναι φτιαγμένο από καλάμια που επιπλέουν στο νερό. Τα καλάμια μετά από ένα μήνα σαπίζουν και βουλιάζουν, έτσι η συντήρηση είναι συνεχής με τοποθέτηση νέων στο επάνω μέρος. Περπατώντας πάνω τους νοιώθεις την ταλάντωση του νερού. Η ζωή των ανθρώπων εδώ είναι δύσκολη. Ασχολούνται με το ψάρεμα και τον τουρισμό. Για τουαλέτα χρησιμοποιούν τη λίμνη περιμετρικά. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί το μαγείρεμα. Ολόκληρα νησιά έχουν καταστραφεί από τη φωτιά παρά το τόσο νερό που βρίσκεται γύρω. Για να προσελκύουν τουρίστες στο κάθε νησί οι κάτοικοι έχουν φτιάξει μεγάλες κατασκευές - γλυπτά με καλάμια, παριστάνοντας φλαμίγκο, ψάρια και άλλα φυσικά ή φανταστικά ζώα. Χρησιμοποιούν καλαμένιες βάρκες που προωθούνται με ένα κουπί στο πίσω μέρος σαν γόνδολα. Οι βάρκες έχουν διάρκεια ζωής ενός έτους. Για μερικά κέρματα κάνουμε μία σύντομη βόλτα με μία. Προσπαθώ και εγώ να την κουμαντάρω χωρίς ομολογουμένως μεγάλη επιτυχία.

Αφήνουμε πίσω μας τα Ούρος και ταξιδεύουμε αρκετή ώρα ανάμεσα στα καλάμια. Γύρω μας πετάνε διάφορα παπιά, που και πού συναντάμε βάρκες ψαράδων, ώσπου βγαίνουμε από τον κόλπο στα γαλάζια νερά της λίμνης. Παρά την λαμπρότατη λιακάδα, όταν το πλοίο κινείται ο αέρας είναι παγωμένος. Μας παίρνει τρεις ώρες για φτάσουμε στο Αμαντανί. Πλησιάζοντας βλέπω μερικούς στύλους με λάμπες φωταγώγησης και φοβάμαι ότι θα μου χαλάσουν την νυχτερινή παρατήρηση. Ευτυχώς επιβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει ηλεκτρισμός στο νησί, οι λάμπες ανάβουν με γεννήτρια δύο φορές το χρόνο σε μεγάλες γιορτές. Προσεγγίζουμε μικρό λιμανάκι σε ένα γραφικό κόλπο. Λόγω της μορφολογίας, των λίγων δέντρων, του πετρώματος, των ξερολιθιών, το νησί μοιάζει εκπληκτικά με την Τζιά. Σε συνδυασμό με τα καταγάλαζα νερά, τον ανοιχτό ορίζοντα, τη λιακάδα, αισθάνομαι ότι βρίσκομαι στο Αιγαίο. Η ψευδαίσθηση διαλύεται βλέποντας λάμα και αλπάκα να πίνουν νερό στην αμμουδιά στην παραλία.

Παραλία, λιμάνι στο Αμαντανί – Λάμα και αλπάκα πίνουν νερό στη λίμνη.

Το σπίτι της οικογένειας που θα μείνουμε αποτελείται από δύο ισόγεια κτίρια - δωμάτια και ένα διώροφο κτίριο, γύρω από μία κεντρική αυλή όπου είναι απλωμένες πατάτες και μικρά ψαράκια σαν τσίμες που ξεραίνονται στον ήλιο. Μια κότα τσιμπολογάει περίεργη τα ψαράκια. Με εξωτερική σκάλα ανεβαίνεις επάνω στα δύο μικρά χαμηλοτάβανα δωμάτια ξενώνες όπου το κεφάλι σου σχεδόν ακουμπάει στο ταβάνι. Οι πόρτες φτάνουν μέχρι τον ώμο. Όταν αργότερα ανέβηκα βιαστικά στο δωμάτιο, μπαίνοντας χτύπησα με τόση δύναμη το κεφάλι στο πρέκι συνειδητοποιώντας από πρώτο χέρι την ατάκα του Χάρι Κλίν “Τι σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση, τι σας χτύπησε πιο δυνατά; - Η πόρτα…!!”. Πάνω από την πόρτα είναι στερεωμένη μία νυχτερίδα για καλή τύχη. Ξέχωρα στέκει το καπνισμένο δωμάτιο της κουζίνας και η τουαλέτα βρίσκεται μακριά στην άκρη ενός χωραφιού. Τρεχούμενο νερό δεν υπάρχει. Για την τουαλέτα χρησιμοποιούμε ένα κουβά με νερό ο οποίος βρίσκεται έξω από το κτίριο της κουζίνας.

Αμαντανί – το δωμάτιο που μείναμε.

Οι μαντρότοιχοι και τα σκυλιά απουσιάζουν από το νησί όπως και η αστυνομία. Οι κάτοικοι περηφανεύονται για την έλλειψη κλοπών ή εγκληματικότητας. Ιδανικές συνθήκες μια και θέλω να περάσω τη νύχτα στο ύπαιθρο κοιτάζοντας τα αστέρια. Τρώμε έξω στην αυλή, δείχνω φωτογραφίες από την Ελλάδα και δίνω τα μακεδονικά παστέλια που έχω μαζί μου.

Σε μία αλάνα πάνω από το χωριό διεξάγεται ποδοσφαιρικός αγώνας με πολύ κέφι και γέλιο. Την μία ομάδα αποτελούν παιδιά από το νησί, την άλλη τουρίστες. Δίπλα στο γήπεδο γυναίκες διαλαλούν τις απλωμένες πραμάτειες τους. Ανεβαίνουμε στην κορυφή του λόφου του νησιού όπου υπάρχουν αρχαίες κατασκευές και στη συνέχεια πηγαίνουμε στην κεντρική πλατεία του χωριού. Εδώ υπάρχει το κοινοτικό μαγαζί με υφαντά και αγοράζω ένα ζευγάρι γάντια για το βράδυ.

Ο ήλιος σε λίγο θα δύσει και παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής, ενώ η Αφροδίτη ήδη φαίνεται στον ουρανό. Η ατμόσφαιρα είναι τόσο καθαρή που τα λαμπρά αστέρια εμφανίζονται πριν νυχτώσει. Δεν χορταίνω να κοιτώ τους αστερισμούς του τοξότη, του σκορπιού, το νότιο σταυρό, τα α και β του κενταύρου που κάνανε ξαφνικά την εμφάνισή τους. Χαμηλά στον ορίζοντα φαίνεται μια λεπτή φλούδα από το φεγγάρι αλλά και όλο του το περίγραμμά καθώς βαδίζει προς τη δύση. Έχει πλέον νυχτώσει και λίγο πριν το σπίτι συναντάμε τον οικοδεσπότη ο οποίος ανησύχησε μήπως χαθήκαμε και ξεκίνησε να μας ψάξει με ένα φανάρι. Κατά τη διάρκεια του δείπνου ενημερωνόμαστε ότι το βράδυ στο σχολείο του χωριού λαβαίνει χώρα η καθιερωμένη γιορτή για τους ξένους. Το μυαλό μου όμως είναι ήδη στην νυχτερινή παρατήρηση. Οι συνθήκες είναι ιδανικές. Έχει ξαστεριά, βρίσκομαι στα +3.820 m, ξηρή ατμόσφαιρα, άπνοια, σελήνη δύο ημερών, παντού γύρω μου ανοιχτός ορίζοντας, μακριά από κάθε πηγή φωτορύπανσης. Για τη γιορτή μας εφοδιάζουν με ένα χοντρό πόντσο και ένα παραδοσιακό περουβιανό σκούφο. Το πόντσο χοντρό σαν χλαίνη, μοιάζει με κουβέρτα με μια τρύπα στη μέση όπου μπαίνει το κεφάλι. Είναι ότι χρειάζομαι για την παγωμένη νύχτα. Φοράω σκελέα καθώς και όλα τα ρούχα που έχω φέρει μαζί μου, από πάνω το πόντσο και τον παραδοσιακό σκούφο, βάζω στο φακό το κόκκινο φίλτρο, παίρνω τον Ουράνιο Άτλα, γάντια και τον ορειβατικό σκούφο, ο οποίος είναι πιο ζεστός, και ξεκινάω με τους υπόλοιπους για να δω και τη γιορτή. Μαζί μας κουβαλάμε μερικά καυσόξυλα. Φτάνουμε στο σχολείο. Στην αυλή του καίει υπαίθρια φωτιά για την οποία προορίζονται τα ξύλα που κάθε οικογένεια φέρνει με την άφιξή της. Όλοι μας ντόπιοι και τουρίστες είμαστε παραδοσιακά ντυμένοι με πόντσο και σκούφους. Μέσα στο σχολείο παίζουν ζωντανά μουσική και όλοι χορεύουν πιασμένοι από τα χέρια έναν γρήγορο χοροπηδητό χορό, σε μαιάνδρους μέσα στο κτίριο ίσως και λόγω στενότητας χώρου. Δεν μπορώ να παραμείνω πολύ μέσα μια και είμαι πολύ ζεστά ντυμένος για κλειστό χώρο. Βγαίνω έξω και απομακρύνομαι στα χωράφια από την πίσω μεριά του σχολείου για να χαζέψω τον ουρανό. Μαγικό θέαμα !! Ο γαλαξίας στο ζενίθ και σε δύο αντιδιαμετρικές θέσεις του ορίζοντα, διαγράφει όλο το στερέωμα, εντυπωσιακός, με σκοτεινές και φωτεινές περιοχές που δεν είχα προσέξει ποτέ με τόση λεπτομέρεια και λαμπρότητα. Η πιο δραματική περιοχή είναι στο κέντρο του στην περιοχή του τοξότη και του σκορπιού οι οποίοι μεσουρανούν πάνω από το κεφάλι μου. Διάφορα αντικείμενα και ανοικτά σμήνη που βλέπω με το τηλεσκόπιο στην Ελλάδα εδώ ξεχωρίζουν με γυμνό μάτι. Τώρα κατανοώ το πραγματικό νόημα της λέξης ξαστεριά, τι καθαρότατα φαίνονται όλα από εδώ !! Πολύ όμορφος ένας σχηματισμός από αστέρια με μία ελαφριά γλυκιά καμπύλη, είναι ο Γερανός. Χαζεύω αρκετή ώρα, να και το μικρό νέφος του Μαγγελάνου. Βγάζω τον χάρτη και παρατηρώ τους διάφορους αστερισμούς με τα ονόματά τους.

Επιστρέφω στη γιορτή και κάθομαι έξω στην φωτιά από την οποία ξεπροβάλουν μεγάλες μπλε-πράσινες φλόγες σε ένα περίεργο και εντυπωσιακό θέαμα. Πρώτη φορά βλέπω κάτι παρόμοιο καθώς και οι ντόπιοι που ρωτάω. Το φαινόμενο συνεχίζει με αμείωτη ένταση. Ένας παππούς μας λέει ότι το ξύλο από δέντρο που το έχει χτυπήσει κεραυνός πάντα βγάζει μπλε φλόγες. Δεν μπορώ να επιβεβαιώσω την αιτία αλλά το θέαμα είναι όμορφο με την εναλλαγή των αποχρώσεων του μπλε, γαλαζοπράσινου, κόκκινου και κίτρινου. Σε λίγο επιστρέφουμε και οι υπόλοιποι πάνε για ύπνο. Συνεχίζω την παρατήρηση μόνος μου πλέον στην ησυχία της νύχτας. Παρά το ιδιαίτερα βαρύ ντύσιμο όσο περνάει η ώρα το κρύο γίνεται αισθητό και όταν αρχίζει να δύει ο σκορπιός πηγαίνω για λίγο ύπνο. Ξυπνάω και πάλι στις 3:00, εξοπλίζομαι ξανά με όλες τις δυνατές στρώσεις ρούχων και εξορμώ στην κατακάθαρη νύχτα. Ο γαλαξίας δεν φαίνεται πλέον και ο γερανός έχει κάνει μία μεγάλη στροφή και στέκεται χαμηλά στο στερέωμα. Τώρα φαίνεται και το μεγάλο νέφος του Μαγγελλάνου. Ο Ορίωνας με το νεφέλωμα δεσπόζει στα ανατολικά και όσο περνάει η ώρα υψώνεται μεγαλόπρεπα. Εντυπωσιακοί όπως δεν τους έχω δει ποτέ ο ταύρος και οι δίδυμοι. Συμβουλεύομαι τον χάρτη και αναγνωρίζω αστερισμούς που βλέπω για πρώτη φορά. Στον ουρανό φαίνονται και δύο πολύ φωτεινά σώματα, ο Κρόνος και ο Δίας. Χαμηλά βόρεια στον ορίζοντα αναγνωρίζω την Κασσιόπη και δεν μπορώ να το πιστέψω πριν το επιβεβαιώσω στον χάρτη. Παρόμοια ώρα στην Ελλάδα η Κασσιόπη θα μεσουρανεί. Παρατηρώντας τους αστερισμούς από διαφορετικά μέρη του κόσμου συνειδητοποιείς τη σφαιρικότητα της γης. Σκοπεύω να μείνω μέχρι την ανατολή η οποία δεν θα αργήσει αλλά όσο έρχεται το πρωί τόσο το τσουχτερό κρύο είναι εντονότερο. Επιστρέφω στο δωμάτιο με μια γλυκιά πίκρα μια και όσο και να ψάξω στην Ελλάδα για τις σκοτεινές και καθαρές νύχτες στα βουνά, δεν θα μπορούν να συγκριθούν με τη σημερινή βραδιά αλλά ούτε και θα έχω το κέντρο του γαλαξία πάνω από το κεφάλι μου.